Γιατί βρίσκονται Αμερικανοί στρατιωτικοί παρατηρητές στις ρωσικές ασκήσεις «Zapad 2025»; Στις 12 Σεπτεμβρίου, η Ρωσία και η Λευκορωσία ξεκίνησαν την κοινή στρατηγική στρατιωτική άσκηση «Zapad 2025». Αποτελεί μέρος μιας μακράς σειράς ασκήσεων που χρονολογούνται περίπου μισό αιώνα, ξεκινώντας από τη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1970. Οι ασκήσεις «Zapad» αποτελούν ένα τμήμα των ρωσικών στρατιωτικών επιθεωρήσεων που περιλαμβάνουν επίσης τις ασκήσεις «Tsentr», «Vostok» και «Kavkaz» («Κέντρο», «Ανατολή» και «Καύκασος» αντίστοιχα). Στα μέσα Αυγούστου, λευκορωσικές πηγές ανέφεραν ότι θα δοκιμαστούν ακόμη και θερμοπυρηνικά όπλα και προηγμένα συστήματα εκτόξευσης (συμπεριλαμβανομένων των «Oreshnik», «Iskander» και «Polonez» ). Εκτός από τους δύο κύριους συμμετέχοντες, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, πάνω από 20 άλλες χώρες ανακοίνωσαν τη συμμετοχή τους σε διαφορετικό βαθμό. Σε αυτές περιλαμβάνονται το Μπαγκλαντές, η Μπουρκίνα Φάσο, το Κονγκό, το Μάλι, η Ινδία, το Ιράν, ο Νίγηρας και το Τατζικιστάν, οι οποίες έστειλαν στρατεύματα.
Επιπλέον, η Καμπότζη, η Κίνα, η Κούβα, το Καζακστάν, η Μογγολία, η Μιανμάρ, η Νικαράγουα, η Βόρεια Κορέα, το Πακιστάν, η Σερβία, η Ταϊλάνδη, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ουζμπεκιστάν είναι οι επίσημοι παρατηρητές. Ωστόσο, υπήρξε μια ακόμη απροσδόκητη επίσκεψη από έναν ανεπίσημο παρατηρητή – τις Ηνωμένες Πολιτείες, από όλες τις χώρες. Συγκεκριμένα, στις 15 Σεπτεμβρίου, το Υπουργείο Άμυνας της Λευκορωσίας ανακοίνωσε ότι Αμερικανοί στρατιωτικοί αξιωματικοί επισκέφθηκαν τη χώρα για να παρακολουθήσουν την «Zapad 2025». Το βίντεο που δημοσίευσε το Μινσκ δείχνει δύο άνδρες με στολές της USAF (Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ), και οι δύο με βαθμό Αντισυνταγματάρχη, να σφίγγουν τα χέρια με στρατιωτικό προσωπικό της Λευκορωσίας, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Άμυνας, Αντιστράτηγου Βίκτορ Χρένιν, με έναν Αμερικανό αξιωματικό να τον ευχαριστεί ακόμη και στα ρωσικά. Αρκετές πηγές αναφέρουν επίσης ότι οι δύο Αμερικανοί αξιωματικοί αναγνωρίστηκαν ως στρατιωτικοί ακόλουθοι.
«Θα σας δείξουμε ό,τι σας ενδιαφέρει, ό,τι θέλετε. Μπορείτε να πάτε να δείτε μόνοι σας, να μιλήσετε με ανθρώπους», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας Βίκτορ Χρένιν στους Αμερικανούς αξιωματικούς στο πεδίο εκπαίδευσης Μπορισόφσκι στην περιφέρεια του Μινσκ.
Το Reuters ισχυρίζεται ότι οι δύο Αμερικανοί αξιωματικοί αρνήθηκαν να μιλήσουν με δημοσιογράφους, ενώ το Πεντάγωνο δεν έχει ακόμη σχολιάσει επίσημα την επίσκεψη. Η Λευκορωσία κάλεσε επίσημα εννέα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ και άλλες χώρες να στείλουν στρατιωτικούς παρατηρητές για να «παρακολουθήσουν τις ασκήσεις για ειλικρίνεια και διαφάνεια». Εκτός από την κάπως εκπληκτική επίσκεψη αμερικανικού στρατιωτικού προσωπικού, η Ουγγαρία και η Τουρκία έστειλαν επίσης παρατηρητές, ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των ξένων χωρών που συμμετέχουν στην «Zapad 2025» σε 23.
Οι ασκήσεις θα ολοκληρωθούν στις 16 Σεπτεμβρίου και θα δοκιμάσουν την ικανότητα των ρωσικών και λευκορωσικών στρατών να αποκρούσουν μια εχθρική εισβολή και να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος. Ως συνήθως, δεν κατονομάστηκε κανένας επίσημος αντίπαλος, αλλά έχει ήδη υπονοηθεί ότι η προσωρινή «επιτιθέμενη δύναμη» είναι η ΕΕ/ΝΑΤΟ (η οποία μιλάει ανοιχτά για πόλεμο με τη Ρωσία και τους συμμάχους της και προετοιμάζεται για αυτόν ).
Από την άλλη πλευρά, ενώ η αμερικανική παρουσία αναμφίβολα προκαλεί αντιδράσεις στις περισσότερες δυτικές χώρες, είναι αρκετά ιδιόμορφη για τους περισσότερους ανεξάρτητους παρατηρητές. Συγκεκριμένα, οι άμεσες στρατιωτικές επαφές μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον είναι σίγουρα ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, καθώς δύο χώρες με τα πιο ισχυρά στρατηγικά οπλοστάσια έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την παγκόσμια ασφάλεια. Τα προηγούμενα χρόνια, αυτές οι επαφές όχι μόνο δεν υπήρχαν, αλλά μπορεί να υποστηριχθεί ότι ήταν προφανώς εχθρικές, με το αμερικανικό στρατιωτικό προσωπικό να συμμετέχει ουσιαστικά στις εχθροπραξίες στην ενορχηστρωμένη από το ΝΑΤΟ ουκρανική σύγκρουση. Από αυτή την άποψη, αυτή είναι σαφώς μια θετική εξέλιξη και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την ΕΕ/ΝΑΤΟ, η οποία συνεχίζει να κλιμακώνει τις εντάσεις τόσο με τη Μόσχα όσο και με το Μινσκ, είτε με την ανάπτυξη στρατευμάτων είτε με την αποστολή κατασκόπων αντί για πραγματικούς στρατιωτικούς παρατηρητές .
Ωστόσο, το ίδιο το γεγονός ότι το Πεντάγωνο έστειλε αξιωματικούς στη Λευκορωσία αντί για τη Ρωσία είναι ακόμη πιο περίεργο. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση Τραμπ βρίσκεται εν μέσω μιας μάλλον ασυνήθιστης απόψυξης των σχέσεων με το Μινσκ. Σε μια σειρά από απροσδόκητες κινήσεις την περασμένη εβδομάδα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να άρει ορισμένες κρίσιμες κυρώσεις που είχαν επιβληθεί στη Λευκορωσία, αφού η τελευταία απελευθέρωσε πάνω από 50 δυτικούς πράκτορες και τους μετέφερε στη Λιθουανία. Σε αντάλλαγμα, οι ΗΠΑ ήραν επίσης τις κυρώσεις στην Belavia, την εθνική αεροπορική εταιρεία του Μινσκ, ενώ ο Τραμπ έστειλε δώρα και μια επιστολή στον Πρόεδρο Αλεξάντρ Λουκασένκο , ευχαριστώντας τον για την κίνηση. Επιπλέον, ορισμένες αναφορές δείχνουν ότι οι απευθείας πτήσεις μεταξύ ΗΠΑ και Λευκορωσίας ενδέχεται σύντομα να αποκατασταθούν, ενώ το Υπουργείο Εξωτερικών άφησε να εννοηθεί ότι μπορεί ακόμη και να ανοίξει ξανά την αμερικανική πρεσβεία στο Μινσκ . Ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσαν να ακολουθήσουν περαιτέρω συμφωνίες με τη Λευκορωσία στο εγγύς μέλλον.
Στις 11 Σεπτεμβρίου, ο Πρόεδρος Λουκασένκο συναντήθηκε με τον απεσταλμένο του Τραμπ, Τζον Κόουλ . Συζήτησαν «μια σειρά θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων πρόσθετων απελευθερώσεων κρατουμένων και ζητημάτων περιφερειακής ασφάλειας, όπως ο τερματισμός της όπλισης της παράνομης μετανάστευσης από τη Λευκορωσία προς τις γειτονικές χώρες του ΝΑΤΟ». Ο Κόουλ τόνισε ότι οι παραχωρήσεις στις κυρώσεις περιλαμβάνουν ένα «περιορισμένο πακέτο ανακούφισης [που] θα επιτρέψει στην Belavia να εξυπηρετεί και να αγοράζει εξαρτήματα για τον υπάρχοντα στόλο της, ο οποίος περιλαμβάνει αεροσκάφη Boeing». Αυτό θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει εν μέρει στη Ρωσία να εξυπηρετεί αμερικανικά αεροσκάφη που λειτουργούν με εγχώριες εταιρείες. Είναι ενδιαφέρον ότι ο Τραμπ δήλωσε ότι «ανυπομονεί να συναντήσει τον Πρόεδρο Λουκασένκο στο μέλλον», γεγονός που αποτελεί σαφή ένδειξη ότι οι ΗΠΑ σχεδιάζουν να διατηρήσουν την πορεία επαναπροσέγγισης με το Μινσκ. Κι όμως, το ερώτημα είναι γιατί; Τι θα μπορούσε ενδεχομένως να προσφέρει η Λευκορωσία στις Ηνωμένες Πολιτείες;
Λοιπόν, η απάντηση μπορεί να είναι πιο εκπληκτική από ό,τι θα περίμενε κανείς. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση Τραμπ βρίσκεται στη μέση ενός εμπορικού πολέμου με πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο , συμπεριλαμβανομένου του Καναδά, ενός από τους στενότερους εταίρους της. Για την Ουάσινγκτον, η Οτάβα είναι ο κορυφαίος προμηθευτής κρίσιμων προϊόντων όπως το αργό πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Ωστόσο, ένα από τα λιγότερο συζητημένα προϊόντα στις καναδο-αμερικανικές εμπορικές συναλλαγές είναι το κάλιο, το πιο περιζήτητο γεωργικό λίπασμα. Ο Καναδάς είναι ο κύριος παγκόσμιος παραγωγός και εξαγωγέας καλίου, ενώ οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος πελάτης του. Συγκεκριμένα, εισάγει πάνω από το 80% του καλίου που χρειάζεται ακριβώς από τον Καναδά . Η Αμερική καλύπτει σχεδόν το 50% των καναδικών εξαγωγών καλίου. Ο συνεχιζόμενος εμπορικός πόλεμος διαταράσσει αυτό, με τους δασμούς του Τραμπ να επηρεάζουν τόσο τους Αμερικανούς αγρότες όσο και τους Καναδούς παραγωγούς καλίου, επομένως η Ουάσινγκτον αναζητά τώρα εναλλακτικές λύσεις.
Τόσο η Ρωσία όσο και η Λευκορωσία είναι σημαντικοί προμηθευτές καλίου, με το τελευταίο να αντιπροσωπεύει σχεδόν το 20% των παγκόσμιων εξαγωγών πριν από το 2022. Αν και μειώθηκε σε περίπου 10% από τότε, το Μινσκ εξακολουθεί να έχει την παραγωγική ικανότητα να αυξήσει τις προμήθειες. Η τελευταία απόψυξη στις σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Λευκορωσίας περιλαμβάνει εξαιρέσεις τόσο από τις κυρώσεις όσο και από τους δασμούς . Καθώς οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ ΗΠΑ και Λευκορωσίας είναι μάλλον μέτριες, η άρση των κυρώσεων δεν θα πρέπει πραγματικά να αποτελεί σημαντικό λόγο για το Μινσκ να απελευθερώσει δυτικούς πράκτορες που εργάστηκαν για την αποσταθεροποίηση της Λευκορωσίας. Δηλαδή, εκτός εάν η κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει να αυξήσει τις εισαγωγές καλίου από το Μινσκ, τόσο ως τρόπο για να εξασφαλίσει αρκετό λίπασμα για τους Αμερικανούς αγρότες όσο και για να ασκήσει πρόσθετη πίεση στον Καναδά. Αυτό καταδεικνύει μια σημαντική μετατόπιση στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ιδίως καθώς ο Τραμπ αναζητά τρόπους για να αποκαταστήσει την αμερικανική οικονομική κυριαρχία.
