ELVO: Οι γκρίζες ζώνες της πώλησης στους Ισραηλινούς.. Ανησυχίες και ερωτήματα σχετικά με το «σκοτεινό» παρελθόν του νέου ιδιοκτήτη, Sammy Katsav…
- Κινδυνεύει η ΕΛΒΟ να μείνει εκτός χρηματοδότησης από το Rearm Europe;
- Ποιες εγγυήσεις δόθηκαν όταν η ELVO πουλήθηκε στον Sammy Katsav από το Ισραήλ, ο οποίος βρισκόταν σε κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονικό βραχιόλι;
- Πολλοί πιστεύουν ότι ο στόχος δεν είναι να λειτουργήσει η ΕΛΒΟ ως αμυντική βιομηχανία, αλλά μάλλον να μετατραπεί σε επιχείρηση ακινήτων.
Από τον Πάρη Καρβουνόπουλο
Η πώληση της ELVO στον όμιλο SK προκάλεσε θύελλα πολιτικών αντιδράσεων εν μέσω της αυγουστιάτικης νηνεμίας. Η ELVO, κάποτε -και ενδεχομένως ξανά- ο κορυφαίος κατασκευαστής εξειδικευμένων στρατιωτικών και πολιτικών οχημάτων της χώρας, έχει πλέον περάσει στα χέρια του Ισραηλινού επιχειρηματία Sammy Katsav. Η κριτική προς την κυβέρνηση επικεντρώθηκε στην παράδοση μιας τόσο ζωτικής σημασίας αμυντικής βιομηχανίας σε ξένο έλεγχο.
Ωστόσο, όπως αποκάλυψαν οι Data Journalists, αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Μια σειρά ερωτημάτων σχετικά με τη νέα ιδιοκτησία θέτει σοβαρές αμφιβολίες για το μέλλον της ELVO ως αμυντικής εταιρείας.
Παρόλο που ο Όμιλος SK διαβεβαιώνει ότι θα αξιοποιήσει την εμπειρογνωμοσύνη του στον αμυντικό τομέα, την αποδεδειγμένη επιτυχία του στην αναδιάρθρωση ιδιωτικοποιημένων εργοστασίων και τη δέσμευσή του για μεταφορά τεχνολογίας για την καθιέρωση της ΕΛΒΟ ως κόμβου παραγωγής και εξαγωγών, υπάρχουν ανησυχίες για το εάν η εταιρεία θα επιστρέψει στην πλήρη παραγωγή. Αυτό επηρεάζει άμεσα την Ελλάδα και τις ένοπλες δυνάμεις της. Πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι ο απώτερος στόχος δεν είναι η λειτουργία της ΕΛΒΟ ως αμυντικής βιομηχανίας, αλλά η αξιοποίηση των εγκαταστάσεών της – ή ακόμα και της γης στην οποία βρίσκονται. Με άλλα λόγια, υπάρχει αυξανόμενη υποψία ότι η ΕΛΒΟ μπορεί τελικά να γίνει μια «επιχείρηση ακινήτων».
Τα παράδοξα και η ιστορία πίσω από την πώληση
Η ELVO «συνάντησε τους δρόμους της» με τον Sammy Katsav το 2019, όταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη έθεσε την εταιρεία προς πώληση. Μαζί με μια άλλη εταιρεία, ο Katsav ανέλαβε το «καλό» κομμάτι της ELVO μετά τη διάσπαση της εταιρείας σε δύο οντότητες: μια «καλή» και μια «κακή».
Ο Κατσάβ αντιμετώπιζε σημαντικά νομικά προβλήματα στο Ισραήλ. Από το 2018, βρισκόταν υπό δικαστική έρευνα και σε κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονικό βραχιόλι παρακολούθησης για ένα διάστημα. Η υπόθεση αφορούσε παράνομες πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν από την Gold Bond, μια εταιρεία υπό τον έλεγχό του, σε κυβερνητικούς αξιωματούχους σε μια αφρικανική χώρα. Τον Μάρτιο του 2020, ο γενικός εισαγγελέας του Ισραήλ ανακοίνωσε το κλείσιμο της υπόθεσης δωροδοκίας υψηλού προφίλ. Η έρευνα, η οποία ξεκίνησε το 2018, επικεντρώθηκε σε ισχυρισμούς ότι η Gold Bond είχε πραγματοποιήσει παράνομες πληρωμές σε αξιωματούχους σε μια αφρικανική κυβέρνηση. Τελικά, η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο χωρίς να απαγγελθούν επίσημες κατηγορίες εναντίον του Κατσάβ.
Στις αρχές του 2021, απέκτησαν ποσοστό 47,6% έναντι μόλις 3 εκατομμυρίων ευρώ. Ιδρύθηκε η ELVO 2020, αλλά δεν έγινε ποτέ βιώσιμη βιομηχανία. Αντ’ αυτού, η διοίκηση προχώρησε στην ρευστοποίηση σχεδόν όλων των περιουσιακών της στοιχείων. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η διαδικασία εκκαθάρισης πραγματοποιήθηκε σε τιμές σημαντικά χαμηλότερες από το κόστος κτήσης. Αυτό εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια και τη νομιμότητα των συναλλαγών. Η εταιρεία ουσιαστικά υποτιμήθηκε και το 95% των εγκαταστάσεών της, συνολικής έκτασης 66.000 τετραγωνικών μέτρων, παρέμεινε αδρανές από το 2019 έως το 2025.
Η διαδικασία του διαγωνισμού του 2019 εγείρει εύλογες υποψίες για παρανομία και οικονομικές αθέμιτες πρακτικές που δικαιολογούν περαιτέρω διερεύνηση και ενδεχομένως εισαγγελική παρέμβαση. Πριν προχωρήσει στον διαγωνισμό, η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε εξετάσει διεξοδικά τους δεσμούς της οικογένειας Κατσάβ με τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, καθώς και το γεγονός ότι ο τελικός ιδιοκτήτης της ΕΛΒΟ 2020 βρισκόταν υπό κατ’ οίκον περιορισμό στο Ισραήλ με ηλεκτρονική παρακολούθηση.
Είναι επίσης σημαντικό να διαπιστωθεί εάν η οικογένεια Κατσάβ υπέβαλε επιχειρηματικό σχέδιο το 2019 και εάν εξακολουθούν να υπάρχουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις σήμερα σχετικά με αυξήσεις κεφαλαίου και ουσιαστικές συνεργασίες που θα ενίσχυαν την εγχώρια αμυντική βιομηχανία όσον αφορά τα προγράμματα και τις θέσεις εργασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ELVO 2020 απασχολεί επί του παρόντος μόνο δέκα άτομα.
Από το 2019 έως το 2025, πέρα από την ρευστοποίηση κινητών περιουσιακών στοιχείων και την υποτίμηση ακινήτων, προέκυψαν σοβαρές δυσκολίες στην εφαρμογή των απαιτούμενων αυξήσεων κεφαλαίου. Αυτές οι διαδικασίες κρίθηκαν απολύτως απαραίτητες βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, επειδή τα ίδια κεφάλαια της εταιρείας μειώνονταν ετησίως σε λιγότερο από 50% της ίδιας κεφαλαιακής της βάσης, γεγονός που υπογράμμιζε την ανάγκη για άμεσα διορθωτικά μέτρα. Σε αυτό το πλαίσιο, ανακοινώθηκε στα μέσα Αυγούστου ότι η ΕΛΒΟ θα περνούσε πλήρως υπό τον έλεγχο της SK Group και του Sammy Katsav.
Το πρώτο σημαντικό ζήτημα που προκύπτει —όχι μόνο για την ΕΛΒΟ, αλλά και για τις αμυντικές δυνατότητες της χώρας, οι οποίες εξαρτώνται από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία— είναι το κατά πόσον η ΕΛΒΟ διατηρεί το δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα Rearm Europe υπό τη νέα ιδιοκτησία της από χώρα εκτός ΕΕ. Σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, η εταιρεία δεν πληροί τα κριτήρια ένταξης βάσει του αναπτυξιακού νόμου και δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το Ταμείο Ανάκαμψης.
Σύμφωνα με την Data Journalists, η οποία εξασφάλισε έγγραφα από έναν μειοψηφικό μέτοχο της ΕΛΒΟ και τα υπέβαλε στα δικαστήρια, προκύπτουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη διοίκηση και τις αποφάσεις της οικογένειας Κατσάβ. Αυτά τα έγγραφα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε έρευνα για τις ενέργειες που οδήγησαν στην υποτίμηση της εταιρείας.
Ταυτόχρονα, τα διαθέσιμα στοιχεία υποδηλώνουν ότι οι ενεργές επιχειρηματικές συνεργασίες είτε ακυρώθηκαν είτε δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, παρά τις αρχικά ευνοϊκές συνθήκες. Η ιδιοκτησία της Katsav αρνήθηκε να συναντηθεί με μεγάλες ευρωπαϊκές και αμερικανικές αμυντικές εταιρείες με τις οποίες ήταν δυνατή η συνεργασία. Είναι ενδιαφέρον ότι, ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, όταν οι αμυντικές ευκαιρίες πολλαπλασιάστηκαν, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες του Sammy Katsav στο Ισραήλ ενισχύθηκαν, ενώ η ELVO 2020 δεν απέφερε κανένα ουσιαστικό όφελος.
Η πολιτική της αδιαφάνειας και της έλλειψης συνεργασίας συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την πώληση της ΕΛΒΟ το 2020 στην Alpha Systems. Τον Ιούλιο του 2024, οι Ισραηλινοί μέτοχοι της ΕΛΒΟ συμφώνησαν να πουλήσουν την εταιρεία για 7,3 εκατομμύρια ευρώ, κατόπιν συναίνεσης του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας.
Ωστόσο, η διοίκηση της Katsav δεν παρείχε την απαραίτητη τεκμηρίωση, γεγονός που προκάλεσε σημαντικές καθυστερήσεις στη διαδικασία δέουσας επιμέλειας και δημιούργησε εμπόδια για τους πιθανούς επενδυτές. Για παράδειγμα, παρόλο που η διοίκηση της Katsav χρειάστηκε περίπου οκτώ μήνες για να ολοκληρώσει τη μεταβίβαση της εταιρείας, απαίτησε από τους νέους επενδυτές να ολοκληρώσουν την εξαγορά εντός δύο εβδομάδων. Ενώ η ολοκλήρωση της μεταβίβασης της ELVO 2020 αναμενόταν στα μέσα Αυγούστου, ακολούθησαν ξαφνικά ανακοινώσεις που ανέφεραν ότι η εταιρεία θα περνούσε εξ ολοκλήρου στα χέρια της Katsav.
