Η εποχή της αξιοπιστίας των κεντρικών τραπεζών έληξε… Τα νομισματικά καθεστώτα δεν καταρρέουν συχνά. Πριν από μισό αιώνα, το 1971, ο Ρίτσαρντ Νίξον κήρυξε το τέλος της Εποχής του Χρυσού, εξαλείφοντας επίσημα την πρόσδεση του δολαρίου στο πολύτιμο μέταλλο. Έκτοτε το δολάριο και τα άλλα νομίσματα αξίζουν κάτι επειδή οι κυβερνήσεις εγγυώνται ότι αξίζουν. Περάσαμε, δηλαδή, στην Εποχή της Αξιοπιστίας. Στη θέση του χρυσού, η “άγκυρα” του νομίσματος είναι η εμπιστοσύνη στις κεντρικές τράπεζες που το εκδίδουν. Η αξιοπιστία, όμως, φαίνεται να έχει τελειώσει. Με τις κεντρικές τράπεζες να σκίζουν απεγνωσμένα τα εγχειρίδιά τους για να προσπαθήσουν να περιορίσουν τον πληθωρισμό, οι κεντρικοί τραπεζίτες παραδέχονται ότι έκαναν λάθος και εγκαταλείπουν την προσπάθεια να κατευθύνουν τις αγορές.
Αυτό είναι ανησυχητικό, γιατί το προηγούμενο της δεκαετίας του 1970 δεν είναι ενθαρρυντικό. Το πετρέλαιο ανέλαβε τότε για λίγο τον ρόλο του χρυσού ως άγκυρα για τα νομίσματα και ο κόσμος υπέφερε από μια περίοδο παρατεταμένου στασιμοπληθωρισμού. Η νέα εποχή της αξιοπιστίας έφτασε χάρη στον Πολ Βόλκερ, ο οποίος ως πρόεδρος της Federal Reserve αύξησε επανειλημμένα τα επιτόκια στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και κατάφερε να εξαγάγει τον πληθωρισμό από το σύστημα. Έκτοτε, για τέσσερις δεκαετίες, η αξιοπιστία των κεντρικών τραπεζών ήταν η άγκυρα. Υπό την προϋπόθεση ότι όλοι θεωρούν πως οι κεντρικοί τραπεζίτες θα κάνουν ό,τι χρειάζεται για να προστατεύσουν την αγοραστική αξία του χρήματος, τα νομίσματα fiat μπορούν να λειτουργήσουν.
Μια αξιόπιστη κεντρική τράπεζα δεν χρειάζεται καν να ενεργήσει − τα λόγια της είναι συνήθως αρκετά για την ευθυγράμμιση των αγορών. Στα τέλη του 1996 ο πρόεδρος της Fed, Άλαν Γκρίνσπαν, προκάλεσε μια διόρθωση στη χρηματιστηριακή αγορά απλώς μιλώντας για “παράλογη αφθονία” σε μια ομιλία. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Mάριο Ντράγκι, σταμάτησε την κρίση δημόσιου χρέους της Ευρωζώνης το 2012, υποσχόμενος να κάνει “ό,τι χρειάζεται” για να σώσει το νόμισμα − και δεν χρειάστηκε ποτέ να κάνει κάτι περισσότερο.
Ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό της Εποχής της Αξιοπιστίας είναι ότι ο πληθωρισμός παρέμεινε χαμηλός. Από το 1994 έως το 2021 ο προτιμώμενος από τις κεντρικές τράπεζες δείκτης τιμών καταναλωτή (εξαιρουμένων τροφίμων και καυσίμων) δεν βρέθηκε ούτε μία φορά πάνω από το 3%, δηλαδή το άνω άκρο του εύρους του στόχου σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη. Ο ιαπωνικός πληθωρισμός ήταν πολύ χαμηλότερος.
Πλέον, όμως, είναι καιρός να αναρωτηθούμε εάν ο χαμηλός πληθωρισμός ήταν το αποτέλεσμα της αξιοπιστίας των κεντρικών τραπεζών ή η αιτία της. Μπορεί απλώς να ήταν μια ευτυχής συρροή παραγόντων. Τα δημογραφικά στοιχεία ήταν ευνοϊκά, με πληθυσμούς σε ηλικία εργασίας να αυξάνονται και να αποταμιεύουν για το μέλλον. Η παγκοσμιοποίηση −ιδίως η είσοδος της Κίνας στην παγκόσμια αγορά− συγκρατούσε το κόστος εργασίας. Οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων παρέμεναν υπό έλεγχο σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1970, με εξαίρεση μια παροδική εκτίναξη του πετρελαίου το 2008, πριν από την κρίση. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ο πληθωρισμός δεν ήταν δύσκολο να τιθασευτεί.
Επίσης, η διάσωση των αγορών με χαμηλότερα επιτόκια σε μια κρίση ήταν σχεδόν ανέξοδη. Όταν ο Ντράγκι υποσχόταν να κάνει ό,τι χρειαζόταν, εννοούσε ότι ήταν έτοιμος να μειώσει τα επιτόκια ή να αγοράσει κρατικά ομόλογα και να προβεί σε άλλες ενέργειες που κανονικά θα πυροδοτούσαν πληθωρισμό. Με την Ευρώπη να παλεύει με μια αποπληθωριστική ύφεση, μπορούσε να το κάνει. Αυτό δεν ισχύει πλέον.
Απούσα εδώ και δεκαετίες ήταν και μια επιθετική δημοσιονομική πολιτική. Τα επεκτατικά κεϊνσιανά επενδυτικά προγράμματα έγιναν άχρηστα από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και στον δυτικό κόσμο υπήρχαν ολοένα και πιο έντονες εκκλήσεις για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς.
Η αύξηση τιμών που προκλήθηκε μετά την πανδημία έχει απομειώσει την αξιοπιστία των κεντρικών τραπεζών. Η Fed και οι ομόλογοί της σε όλο τον κόσμο εκτίμησαν λανθασμένα την πορεία που θα ακολουθούσε ο πληθωρισμός, χαρακτηρίζοντας αρχικά την αύξησή του “παροδική”. Έπειτα από μια σειρά κακών αποφάσεων, δεν μπορούν πλέον να καθοδηγούν με σιγουριά τις αγορές στα επόμενα βήματά τους. Έτσι, τα παράτησαν.
Σχέδιο
Τι ακολουθεί; Το σιωπηρό σχέδιο των κεντρικών τραπεζιτών είναι, έπειτα από ένα αναπόφευκτο πλέον χάος τύπου δεκαετίας του ’70, οι κεντρικές τράπεζες να ανακτήσουν την αξιοπιστία τους και η τάξη θα αποκατασταθεί. Αυτό, όμως, θα είναι δύσκολο. Η εμπιστοσύνη είναι πλέον οδυνηρά χαμηλή. Ο λόγος του Πάουελ ή της Λαγκάρντ δεν είναι αξίζει πλέον όσο του Βόλκερ και σίγουρα όχι όσο ο χρυσός.
Οι κεντρικές τράπεζες έχουν χάσει την αξιοπιστία τους σε μεγάλο βαθμό επειδή έπρεπε να κάνουν υπερβολικά πολλά. Με εκλεγμένες κυβερνήσεις απρόθυμες ή ανίκανες να λάβουν τα μέτρα τόνωσης της ανάπτυξης ή αντιμετώπισης κρίσεων, οι μη εκλεγμένοι τεχνοκράτες έπρεπε να καλύψουν το κενό. Δεν το έκαναν πρόθυμα.
Η ΕΚΤ καθυστερούσε επιδεικτικά για περισσότερο από δύο χρόνια κατά τη διάρκεια της κρίσης δημόσιου χρέους, σε μια προσπάθεια να αναγκάσει τους πολιτικούς να διορθώσουν τα διαρθρωτικά ελαττώματα του ευρώ. Ο Μπεν Μπερνάνκι, ως πρόεδρος της Fed, επέμενε ότι τα χρήματα για τη διάσωση των αμερικανικών τραπεζών θα έπρεπε να εγκριθούν ως δημοσιονομικό πακέτο από το Κογκρέσο και όχι να τυπωθούν από την κεντρική τράπεζα. Και στις δύο περιπτώσεις, οι πολιτικοί άφησαν τους τραπεζίτες να αντιμετωπίσουν το χάος.
Με το κόστος ζωής ως μείζον ζήτημα, το θέμα αφορά πια τους πολιτικούς και όχι τους τεχνοκράτες. Έτσι, φαίνεται ότι η πιο πιθανή άγκυρα προς αντικατάσταση της αξιοπιστίας των κεντρικών τραπεζών είναι η εμπιστοσύνη προς τις κυβερνήσεις. Διόλου παρήγορο.
Σημείωση: Το τι έρχεται κάποιοι το γνωρίζουμε πολύ καλά. Και αυτό που έρχεται μόνο θετικό δεν θα είναι για τους τραπεζίτες… Το άρθρο αυτό σας το έδωσα για να δείτε πως γίνεται η προσπάθεια να περάσουν την είδηση σε παγκόσμιο επίπεδο, χωρίς να προσπαθήσουν να ξεφύγουν ούτε πιθαμή από το μάτριξ και τον τρόπο που μέχρι τώρα έχουν μάθει τον κόσμο να σκέφτεται… Όμως όπως έχουμε πει πολλές φορές, ΟΠΟΙΟΣ ΓΝΩΡΙΖΕΙ…. ΓΝΩΡΙΖΕΙ!!!!
Διαβάστε επίσης: “Μαύρα Σύννεφα” Στις Διεθνείς Αγορές – 22 Ιουλίου. Η Ημερομηνία Που Ενδέχεται Να Αναδειχθεί Η Πλέον Σημαντική Του Έτους
“ΣΠΑΜΕ ΤΟ ΜΑΤΡΙΞ” ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΠΕΙ ΣΕ ΚΑΘΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΠΙΤΙ. Ένα εγχειρίδιο αφύπνισης… ΤΩΡΑ ΜΕ ΜΕΓΆΛΗ ΈΚΠΤΩΣΗ… Εάν ενδιαφέρεσαι για την απόκτηση του, επικοινώνησε μαζί μου μέσω του mail nikolaosgeor@gmail.com
