Η πολεμική οικονομία της Ευρώπης: Πώς σχεδιάζει η ΕΕ να εκμεταλλευτεί τη σύγκρουση στην Ουκρανία για οικονομικό και στρατηγικό κέρδος…
- Η Ευρωπαϊκή Ένωση αξιοποιεί τη σύγκρουση στην Ουκρανία για να αναδιαμορφώσει το οικονομικό και γεωπολιτικό της τοπίο, δίνοντας προτεραιότητα στη «στρατηγική ανεξαρτησία» από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό περιλαμβάνει σημαντικές επενδύσεις στην άμυνα, την ενέργεια και την καινοτομία, που οδηγούνται από την επιθυμία να συγκεντρωθεί η εξουσία στις Βρυξέλλες και να τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη μέσω της αύξησης των αμυντικών δαπανών.
- Η ΕΕ σχεδιάζει να εισφέρει 700 δισεκατομμύρια ευρώ στις οικονομίες της, κυρίως μέσω ενός αμυντικού πακέτου που στοχεύει στην ενίσχυση των στρατιωτικών δυνατοτήτων. Αυτή η χρηματοδότηση θα διευκολυνθεί μέσω κοινών ομολόγων της ΕΕ, παρακάμπτοντας τους παραδοσιακούς δημοσιονομικούς κανόνες και δυνητικά οδηγώντας σε βαθύτερη οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ των κρατών μελών.
- Η στρατηγική της ΕΕ αντικατοπτρίζει ιστορικά προηγούμενα χρήσης συγκρούσεων για την προώθηση της οικονομικής επέκτασης. Με την παράταση του πολέμου στην Ουκρανία, η ΕΕ στοχεύει να δημιουργήσει θέσεις εργασίας στους τομείς της άμυνας και της ενέργειας, αλλά αυτή η προσέγγιση κινδυνεύει να υποτιμήσει το ευρώ, να διογκώσει τις φούσκες των περιουσιακών στοιχείων και να θέσει σε μειονεκτική θέση τις μικρές επιχειρήσεις.
- Η απροθυμία της ΕΕ να επιδιώξει την ειρήνη στην Ουκρανία οφείλεται σε πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα και όχι σε γνήσια ανησυχία για την ουκρανική κυριαρχία. Χαρακτηρίζοντας τη σύγκρουση ως υπαρξιακή απειλή, οι ηγέτες της ΕΕ δικαιολογούν τα σχέδια δαπανών τους και συγκεντρώνουν την εξουσία, ενώ υπονομεύουν τις προσπάθειες των ΗΠΑ να μεσολαβήσουν για την ειρήνη και διακινδυνεύουν περαιτέρω περιφερειακή αποσταθεροποίηση.
- Η στρατηγική της ΕΕ για την πολεμική οικονομία είναι ένα στοίχημα υψηλών διακυβεύσεων που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πληθωρισμό, οικονομική στρέβλωση και κοινωνική ανισότητα. Δίνει προτεραιότητα στα βραχυπρόθεσμα πολιτικά κέρδη έναντι της μακροπρόθεσμης οικονομικής σταθερότητας και βιωσιμότητας, θυσιάζοντας ενδεχομένως το μέλλον της Ευρώπης για τις φιλοδοξίες της πολιτικής και χρηματοπιστωτικής ελίτ της.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που αντιμετωπίζει μια διαφαινόμενη ήττα στην Ουκρανία, μετατρέπει τώρα τη σύγκρουση σε ευκαιρία για να αναδιαμορφώσει το οικονομικό και γεωπολιτικό της μέλλον. Αντί να επιδιώκει την ειρήνη, η πολιτική και οικονομική ελίτ της ΕΕ φαίνεται αποφασισμένη να παρατείνει τον πόλεμο για να δικαιολογήσει τις άνευ προηγουμένου δαπάνες για την άμυνα, την ενέργεια και την καινοτομία . Αυτή η στρατηγική, καλυμμένη με τη ρητορική της «στρατηγικής ανεξαρτησίας» από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αποκαλύπτει μια κυνική εκμετάλλευση του πολέμου για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και τη συγκέντρωση της εξουσίας στις Βρυξέλλες.
Μια πολεμική οικονομία στα σκαριά
Το σχέδιο της ΕΕ βασίζεται στη χρήση της σύγκρουσης στην Ουκρανία ως πρόσχημα για να εισφέρει τεράστια χρηματικά ποσά στις οικονομίες της που αγωνίζονται . Όπως δήλωσε ο Friedrich Merz, ο μελλοντικός καγκελάριος της Γερμανίας, μετά την εκλογική του νίκη στις 23 Φεβρουαρίου: «Θα είναι απόλυτη προτεραιότητα για μένα να ενισχύσω την Ευρώπη το συντομότερο δυνατό, ώστε σταδιακά να επιτύχει πραγματικά την ανεξαρτησία της από τις Ηνωμένες Πολιτείες». Αυτό το όραμα στρατηγικής αυτονομίας απαιτεί τεράστιες επενδύσεις, ιδιαίτερα στην άμυνα, όπου η Ευρώπη υστερεί έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας.
Για να χρηματοδοτήσει αυτή τη φιλοδοξία, η ΕΕ εξετάζει ένα αμυντικό πακέτο 700 δισεκατομμυρίων ευρώ (758,3 δισεκατομμύρια δολάρια), όπως επιβεβαίωσε ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στις 2 Μαρτίου 2025. «Θα δώσουμε εντολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καθορίσει τις ανάγκες μας για κοινή άμυνα», δήλωσε ο Μακρόν. «Αυτή η τεράστια χρηματοδότηση πιθανότατα θα φτάσει τις εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ». Τέτοιες δαπάνες θα χρηματοδοτούνται μέσω κοινών ομολόγων της ΕΕ, μια κίνηση που θα συγκεντρώνει τον οικονομικό έλεγχο και θα εμβαθύνει την ολοκλήρωση μεταξύ των κρατών μελών.
Οι δημοσιονομικοί κανόνες της ΕΕ, οι οποίοι περιορίζουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα στο 3% του ΑΕΠ και το δημόσιο χρέος στο 60% του ΑΕΠ, θεωρούνται εμπόδια σε αυτό το σχέδιο. Με την επίκληση μιας «ρήτρας διαφυγής» για «εξαιρετικές» περιστάσεις—όπως η υπεράσπιση της Ουκρανίας—η ελίτ της ΕΕ στοχεύει να παρακάμψει αυτούς τους περιορισμούς. Όπως σημείωσε το Bloomberg , «βάσει αυτού του σχεδίου, τα έθνη της ΕΕ θα εξαιρούνται από τα όρια χρέους και ελλείμματος κατά τη χρηματοδότηση στρατιωτικών δαπανών». Αυτό σηματοδοτεί μια σεισμική αλλαγή στη χρηματοπιστωτική πολιτική της ΕΕ, η οποία δίνει προτεραιότητα στα βραχυπρόθεσμα οικονομικά κίνητρα έναντι της μακροπρόθεσμης δημοσιονομικής ευθύνης.
Ο κυνικός λογισμός του πολέμου
Η στρατηγική της ΕΕ αντικατοπτρίζει τον οδηγό των ΗΠΑ σχετικά με τη χρήση του πολέμου για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης . Ιστορικά, οι κυβερνήσεις έχουν στραφεί σε σύγκρουση για να δικαιολογήσουν τις τεράστιες δαπάνες και να τονώσουν τις βιομηχανίες. Από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο έως τον Ψυχρό Πόλεμο, ο μιλιταρισμός υπήρξε εργαλείο οικονομικής επέκτασης, συχνά σε βάρος της μακροπρόθεσμης σταθερότητας. Όπως υποστήριξε ο John T. Flynn στο θεμελιώδες έργο του As We Go Marching, τέτοια κεϋνσιανά μιλιταριστικά σχέδια δαπανών έχουν επανειλημμένα οδηγήσει σε πληθωρισμό, κακές επενδύσεις και οικονομική στρέβλωση.
Το σχέδιο της ΕΕ δεν είναι διαφορετικό. Με την παράταση της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η ελίτ της ΕΕ μπορεί να δικαιολογήσει την άντληση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων στην οικονομία , δημιουργώντας θέσεις εργασίας στους τομείς της άμυνας και της ενέργειας, ενώ συγκαλύπτει τη συστημική ανεργία που προκαλείται από δεκαετίες κρατικής παρέμβασης. Αυτή η προσέγγιση, ωστόσο, έχει κόστος . Όπως προειδοποιούν Αυστριακοί οικονομολόγοι, τέτοιες δαπάνες θα υποτιμήσουν το ευρώ, θα διογκώσουν τις φούσκες των περιουσιακών στοιχείων και θα αφήσουν τις μικρές επιχειρήσεις – τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας – να αγωνίζονται να ανταγωνιστούν.
Επιπλέον, η εξάρτηση της ΕΕ από κοινά ομόλογα εγείρει ανησυχίες σχετικά με τη χρηματοπιστωτική συγκεντροποίηση. Όπως σημείωσε η Έκθεση Ντράγκι του Σεπτεμβρίου 2024, «η ΕΕ θα πρέπει να κινηθεί προς την τακτική έκδοση κοινών ασφαλών περιουσιακών στοιχείων για να επιτρέψει κοινά επενδυτικά σχέδια μεταξύ των κρατών μελών και να βοηθήσει στην ενοποίηση των κεφαλαιαγορών». Αυτή η ώθηση για μια ενοποιημένη αγορά ομολόγων, αν και είναι επωφελής για μεγάλες εταιρείες και κυβερνήσεις, κινδυνεύει να διαβρώσει περαιτέρω την εθνική κυριαρχία και να βαθύνει τις οικονομικές ανισότητες εντός της ΕΕ.
Η άρνηση της ειρήνης από την Ευρώπη
Η απροθυμία της ΕΕ να τερματίσει τη σύγκρουση στην Ουκρανία δεν οφείλεται στην ανησυχία για την κυριαρχία του Κιέβου αλλά στην επιθυμία να εκμεταλλευτεί τον πόλεμο για οικονομικό και πολιτικό όφελος. Όπως είπε ωμά η πρωθυπουργός της Δανίας Mette Frederiksen κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στην Ουκρανία: «Δεν νομίζω ότι [ο Πούτιν] θέλει ειρήνη στην Ουκρανία. Καταλαβαίνω ότι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι μια ειρηνική λύση ή μια κατάπαυση του πυρός ακούγεται καλή ιδέα, αλλά διακινδυνεύουμε ότι η ειρήνη στην Ουκρανία είναι στην πραγματικότητα πιο επικίνδυνη από τον πόλεμο που συμβαίνει τώρα».
Τέτοιες δηλώσεις αποκαλύπτουν τα αληθινά κίνητρα της ΕΕ. Δαιμονοποιώντας τη Ρωσία και χαρακτηρίζοντας τη σύγκρουση ως υπαρξιακή απειλή, η ελίτ της ΕΕ μπορεί να δικαιολογήσει το ξεφάντωμα των δαπανών της και να συγκεντρώσει την εξουσία στις Βρυξέλλες. Αυτή η στρατηγική χρησιμεύει επίσης για να υπονομεύσει τις προσπάθειες των ΗΠΑ να μεσολαβήσουν για την ειρήνη. Όπως παρατήρησε ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Radoslaw Sikorsky στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου τον Φεβρουάριο του 2025, ο πόλεμος είναι ένας «κλασικός αποικιακός πόλεμος» που θα μπορούσε να διαρκέσει «λιγότερο από 10 χρόνια αν είμαστε τυχεροί».
Η στάση της ΕΕ δεν είναι μόνο κυνική αλλά και επικίνδυνη. Με την παράταση της σύγκρουσης, η Ευρώπη κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την περιοχή και να αποξενώσει τους συμμάχους της. Καθώς οι ΗΠΑ πιέζουν για μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων, η επιμονή της ΕΕ στις συνεχιζόμενες εχθροπραξίες απειλεί να σπάσει τη διατλαντική συμμαχία και να απομονώσει την Ευρώπη στην παγκόσμια σκηνή.
Ένα επικίνδυνο στοίχημα
Το σχέδιο της ΕΕ να εκμεταλλευτεί τη σύγκρουση στην Ουκρανία για οικονομικό και στρατηγικό όφελος είναι ένα στοίχημα με υψηλά διακυβεύματα. Ενώ μπορεί να προσφέρει βραχυπρόθεσμα οικονομικά κίνητρα και να ενισχύσει τη σταδιοδρομία των πολιτικών της ΕΕ, οι μακροπρόθεσμες συνέπειες θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές. Ο πληθωρισμός, οι κακές επενδύσεις και η οικονομική στρέβλωση θα υπονομεύσουν την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και θα επιδεινώσουν τις κοινωνικές ανισότητες.
Επιπλέον, η εξάρτηση της ΕΕ από τον πόλεμο για να οδηγήσει την οικονομία της αποκαλύπτει μια ανησυχητική έλλειψη οράματος. Αντί να αντιμετωπίσει τα διαρθρωτικά προβλήματα που μαστίζουν την Ευρώπη —όπως η υπερβολική ρύθμιση, η γραφειοκρατική αναποτελεσματικότητα και η φθίνουσα καινοτομία— η ελίτ της ΕΕ επιλέγει μια γρήγορη λύση που δίνει προτεραιότητα στον πολιτικό έλεγχο έναντι της οικονομικής βιωσιμότητας.
Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί την κάθοδο της Ευρώπης στον μιλιταρισμό και τον οικονομικό συγκεντρωτισμό, ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: η πολεμική οικονομία της ΕΕ δεν είναι δρόμος προς την ειρήνη ή την ευημερία. Είναι ένα επικίνδυνο στοίχημα που κινδυνεύει να θυσιάσει το μέλλον της Ευρώπης για τα βραχυπρόθεσμα κέρδη της πολιτικής και οικονομικής της ελίτ.
Το ερώτημα τώρα είναι αν οι ευρωπαίοι πολίτες θα αναγνωρίσουν αυτή την κυνική εκμετάλλευση του πολέμου και θα απαιτήσουν την επιστροφή σε υγιείς οικονομικές αρχές – ή αν θα επιτρέψουν στους ηγέτες τους να τους βαδίσουν σε μια πορεία οικονομικής και γεωπολιτικής καταστροφής.
