Οδύσσεια – η Μνηστηροφονία – Μετά από δέκα χρόνια περιπλάνησης σ’ αφιλόξενες θάλασσες και νησιά γεμάτα κινδύνους, ο Οδυσσεύς φτάνει στην Ιθάκη μόνος· σύντροφοι και καράβια έχουν χαθεί στον σκοτεινό βυθό. Αποκοιμισμένο, τον κατεβάζουν οι Φαίακες από το καράβι στην πατρική του γη, κι αποθέτουν τους θησαυρούς που τού δώρισαν στη ρίζα μιας ελιάς. Στο πλάι του πάντα η θεία Νόηση/Αθηνά, προστάτις και καθοδηγήτρια.
Μόλις ξυπνά πληροφορείται από την θεά πως δόλιοι μνηστήρες επωφελούνται από την απουσία του κι επιβουλεύονται την περιουσία, τη ζωή του γιού του και την τιμή της γυναίκας του. Πρέπει να τους εξοντώσει, διαφορετικά όλες οι συμφορές που ξεπέρασε θα μείνουν χωρίς αντίκρυσμα κι η επιστροφή του δεν θα έχει νόημα. Πριν αναλάβει δράση ο Οδυσσεύς, η Αθηνά τον συμβουλεύει να κρύψει τους θησαυρούς του σε μια σπηλιά, για να φυλαχτούν με ασφάλεια.
Υπέροχος καμβάς αλληγορικών εννοιών, ζωγραφισμένος με ανεξίτηλες εικόνες μυητικής πορείας της Ελληνικης Ψυχής.
Ας αναλογιστούμε πως φτάνοντας στην Ιθάκη, ο Έλλην/Οδυσσεύς αποθέτει το θησαυρό της γνώσης που αποκόμισε, στην ρίζα του ιερού δένδρου. Φόρος τιμής στην θεά της Σοφίας που δώρισε στην Ελληνική γη το πολύτιμο λιόδεντρο. Είναι η σπονδή του Οδυσσέα, αμέσως μετά την άφιξή του, την ώρα που η ψυχή του, απελευθερωμένη από τον σωματικό φορέα που είναι αποκοιμισμένος, εκτελεί το χρέος της προς τους θεούς και την πατρίδα. Αργότερα, σε μια σπηλιά, μέσα στην αρχέγονη μάνα γη που κρατά στα σπλάχνα της την ρίζα της ελιάς, εκεί θα κρυφτούν φυλαχτικά τα δώρα της γνώσης που αποκόμησε ο Οδυσσεύς από το ιερό ταξίδι. Κι όταν θα έχει εξοντώσει και τον τελευταίο εχθρό, μόνο τότε θα’ ναι δικά του.
Με καθοδήγηση της Αθηνάς μεταμορφώνεται σε γέρο ζητιάνο κι έτσι αγνώριστος, εισέρχεται στο ανάκτορό του, ώστε να μελετήσει τον εχθρό. Μ’ αυτήν την εμπνευσμένη κίνηση επισημαίνει πως η καταπολέμιση του δόλου και της επιβουλής χρειάζεται άριστη γνώση του αντιπάλου και στιβαρό σχεδιασμό για την ανατροπή του. Μόνο περνώντας απαρατήρητος, θα καταφέρει να μελετήσει τον εχθρό και τις αδυναμίες του. Κι όταν, για πρώτη φορά, συναντά τον γιό του, ξεπερνά την φόρτιση του συναισθήματος και μέλημά του είναι να τού αναλύσει το σχέδιο εξόντωσης των μνηστήρων, δίνοντάς του την πολύτιμη συμβουλή – απαύγασμα της οδυνηρής πορείας:
“Δεν πρέπει να θυμώσεις ό,τι κι αν δεις να γίνεται, κι αν είσαι θυμωμένος δεν πρέπει να κάνεις καμία κίνηση εναντίον του εχθρού”.
Δέκα χρόνια στις αιματηρές μάχες του Ίλιου κι άλλα δέκα στο πολύπαθο ταξίδι, ο Οδυσσεύς έμαθε καλά πως ο θυμός θολώνει το μυαλό κι οδηγεί σε παρορμητικές κινήσεις που σχεδόν πάντα αποτυγχάνουν. Μόνο η ψυχραιμία διασφαλίζει καθαρή σκέψη που είναι το πιο σημαντικό όπλο σε κάθε πόλεμο.
Ως γέρος ζητιάνος εισέρχεται στον οίκο του και τον βρίσκει αλωμένο από ανήθικους εισβολείς που καταπατούν αρχές, αξίες και νόμους. Μόνη αντίσταση σ’ αυτή την αθλιότητα είναι η βαθειά πίστη της συζύγου του, Πηνελόπης, στον ερχομό του άντρα της. Πέρα από το αποτρόπαιο θέαμα των μνηστήρων, ο Οδυσσεύς πρέπει επίσης να υποστεί ύβρεις, χλευασμούς και προσβολές, μέσα στο ίδιο του το σπίτι! Αλλά τίποτα δεν τον αγγίζει, γιατί μόνο η επίτευξη του στόχου κυριαρχεί στο μυαλό του. Γι’ αρκετές ημέρες παρατηρεί, μελετά και σχεδιάζει την επίθεσή του κι όταν φτάνει η κατάλληλη στιγμή, δίνει τις τελευταίες οδηγίες στον γιο του, Τηλέμαχο.
Η σφαγή των μνηστήρων που ακολουθεί είναι άγρια. Πρώτος πέφτει νεκρός ο Αντίνοος, χτυπημένος στον λαιμό από το βέλος του Οδυσσέα. Ακολουθεί η εξόντωση των υπολοίπων και τ’ ανάκτορο βάφεται στο αίμα τους. Το ίδιο το αίμα των μνηστήρων ξεπλένει τον χώρο απο την βαρβαρική τους δυσωδία!
Όμως για να ολοκληρωθεί η κάθαρση, πρέπει να εξοντωθούν κι όσες δούλες έσμιξαν με τους μνηστήρες, προσβάλλοντας κι υπονομεύοντας την βασίλισσά τους. Ο θάνατός τους με απαγχονισμό περιγράφει το ατιμωτικό τέλος εκείνου που υπηρετεί τα χαμηλά του ένστικτα και δεν διστάζει μπροστά σε τίποτα, προκειμένου να εκπληρώσει τους χαμερπείς σκοπούς του. Ο Οδυσσεύς είναι αμείλικτος γιατί γνωρίζει πως η συγχώρεση της απιστίας ισοδυναμεί με συναισθηματική αδυναμία που θα δωσει την ευκαιρία στο δέντρο του κακού να ξαναδυναμώσει.
Πόνος αμέτρητος κι άφθονο αίμα χρειάστηκε για να ξαναβρεθεί στο συζυγικό κρεβάτι με την Πηνελόπη. Ένα κρεβάτι φτιαγμένο πριν από χρόνια, από τα ίδια του τα χέρια, πάνω στο ξύλο μιας ελιάς. Πόσο δεμένο είναι αυτό το αιώνιο δέντρο με τον διαχρονικό Έλληνα, με την Ψυχή και με τη Γη του…
Πάντα επίκαιρο το ιερό ταξίδι του Οδυσσέα, παραδίδεται στον Έλληνα της κάθε εποχής, μέσα από υπέρτατους συμβολισμούς που αντηχούν ονόματα, χαρακτήρες, λάθη, ξεπεράσματα, ζωή, θάνατο και τελικά την Άφιξη στον Προορισμό.
Σκληρές εμπειρίες απαιτήθηκαν, ώστε να ενεργοποιηθεί η δύναμη/αλκή του νού και με την αρωγή του (συμβολικού) Αλκίνοου, ο Οδυσσεύς επιστρέφει με ασφάλεια στην Ιθάκη. Ο πρώτος μνηστήρας που εξοντώνει είναι ο Αντίνοος, αντίπαλος της λογικής, εκπρόσωπος της αντινόησης, όπως μαρτυρά τ’ όνομά του. Είναι ο δημαγωγός κι ο πρώτος που πρέπει να πεθάνει. Ο Οδυσσεύς τον πλήττει στον λαιμό, το όργανο της ομιλίας που ο Αντίνοος χρησιμοποιεί για ν’ αντιστρέφει τις έννοιες ανάλογα με τα συμφέροντά του.
Στο πλάι του Οδυσσέα στέκει, νεόκοπος πολεμιστής, ο γιος του Τηλέμαχος. Είναι η σπορά του, όμοια με την δύναμη της σκέψης που σχεδιάζει τη μάχη από μακριά, (τήλε/μακριά+μάχη=Τηλέμαχος), αλλά κι ο πολεμιστής που πετά το ακόντιο και πλήττει τον εχθρό από απόσταση.
Υψηλοί κι ανεξάντλητοι οι συμβολισμοί της Οδύσσειας, δεν γίνεται ν’ αναλυθούν σε λίγες γραμμές. Πρέπει όμως να θυμόμαστε πως ο Οδυσσεύς ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής ως αρχηγός ισχυρού στόλου και πληρώματος, αλλά έφτασε στην Ιθάκη μόνος του!
Είναι ο ένας που ξεχώρισε, αυτός που δοκιμάστηκε σκληρότερα, αυτός που άντεξε. Είναι ο εκπρόσωπος της Ελληνικής ψυχής που εξακολουθεί ν’ αντέχει, από το ξεκίνημα του Χρόνου έως σήμερα, σαν τον κορμό της παλιάς ελιάς, που όσο παιρνούν οι αιώνες, εκείνη δυναμώνει, στερεώνοντας όλο και πιο βαθειά τη ρίζα της στη γη και δίνοντας πάντα καρπό.
Όσο για την πιστή του σύζυγο, την Πην-ΕΛ-όπη, είναι αυτή που μέσα από τ’ όνομά της κρυφοφανερώνει την αιώνια Ελληνική Ελαία, προσφέροντας στον Οδυσσέα κίνητρο, δύναμη, ρίζα και σιγουριά, ώστε να στηρίζει τον στόχο του και να έχει πάντα μέσα του την αεί θάλλουσα Ι Θ Α Κ Η… την Θεία Ιαχή της Ηθικής του υπόστασης!
Στίλβη Μ.Μ. – πηγή
