Όταν μιλάμε για Ενέργεια και βγάζεις την Ρωσία απέξω, την πάτησες!!! Πώς οι ηγέτες της ΕΕ κατέστρεψαν τις σχέσεις με τη Ρωσία και αρνήθηκαν στους πολίτες τους την πρόσβαση σε αξιόπιστη και φθηνή ενέργεια.. Η Δύση κατέστρεψε πάνω από μισό αιώνα συνεργασίας στον τομέα που αφορά την ενέργεια και δεν έχει στον ορίζοντα καμία προσιτή προοπτική…
γράφει ο Tyler Kay, Αμερικανός ενεργειακός και πολιτικός αναλυτής, ο οποίος έχει εργαστεί ως σύμβουλος για διάφορες ενεργειακές εταιρείες και ερευνητικά κέντρα στη Ρωσία και τον πρώην σοβιετικό χώρο..
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβιώσει από την πρώτη οξεία φάση της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης, αλλά δεν έχει τελειώσει ακόμη – και οι καταναλωτές είναι απίθανο να δουν τους λογαριασμούς τους τόσο χαμηλούς όσο ήταν κάποτε σύντομα.
Η τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη βρίσκεται σε χαμηλό 18 μηνών – χαμηλότερα από ό,τι πριν από τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία που πυροδότησε την προσπάθεια της ΕΕ να αποσχιστεί από τις ρωσικές προμήθειες. Αυτό οφείλεται σε έναν συνδυασμό μείωσης της ζήτησης καθώς τελειώνει ο χειμώνας, αύξησης της προσφοράς πιο βρώμικων εναλλακτικών λύσεων – όπως ο άνθρακας – και τεράστιων χρηματικών ποσών που διοχετεύονται στη συμπλήρωση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης της ΕΕ με φυσικό αέριο από άλλες πηγές.
Ωστόσο, η κρίση έχει καταβάλει το τίμημά της, οδηγώντας τον πληθωρισμό σε ύψη που δεν έχουν παρατηρηθεί εδώ και σχεδόν 50 χρόνια και στραγγαλίζοντας τόσο τους καταναλωτές όσο και τις επιχειρήσεις του μπλοκ. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι πρωτοφανείς κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, τον κυριότερο πάροχο προσιτής ενέργειας, σε συνδυασμό με το σαμποτάζ των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream, απομάκρυναν αμετάκλητα τον πιο αξιόπιστο ενεργειακό εταίρο της ΕΕ. Με απλά λόγια – η ρωσική ενέργεια απομακρύνεται από τη Δυτική Ευρώπη.
Η αντικατάστασή της δεν θα είναι εύκολη και η επιστροφή της Μόσχας στο τραπέζι της ενεργειακής ασφάλειας θα είναι σχεδόν αδύνατη. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ το ξεκαθάρισε αυτό πέρυσι, όταν συζητούσε τη διπλωματική κατάσταση, δηλώνοντας: «Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτές οι σχέσεις απουσιάζουν σήμερα. Αλλά ποτέ δεν κλείσαμε. Θα πω μόνο ότι δεν θα εμπιστευτούμε ποτέ ξανά τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η λέξη-κλειδί εδώ είναι «εμπιστοσύνη» και δεν πρόκειται για διφορούμενο διπλωματικό λόγο. Οι λογικοί άνθρωποι κατανοούν τη σημασία της εμπιστοσύνης.
Κρίση «εμπιστοσύνης»
Αυτό μας φέρνει στη σημερινή κρίση της Δυτικής Ευρώπης. Η ΕΕ, συνολικά, είναι καθαρός εισαγωγέας τόσο ορυκτών όσο και πυρηνικών καυσίμων, και μάλιστα εδώ και δεκαετίες. Η Ρωσία προμηθεύει μεγάλες ποσότητες πετρελαίου, φυσικού αερίου και προϊόντων πετρελαίου από τη δεκαετία του 1960 και του 1970 στο πλαίσιο συμφωνιών που συνήφθησαν για πρώτη φορά μεταξύ της Δύσης και της Σοβιετικής Ένωσης. Η Μόσχα κληρονόμησε το μεγαλύτερο μέρος των πόρων της ΕΣΣΔ και είναι μια ενεργειακή δύναμη.
Το 2020, η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας κατέλαβαν τη 2η θέση στον κόσμο, σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για τις βασικές παγκόσμιες ενεργειακές στατιστικές του 2021. Η Ρωσία κατατάσσεται στην 6η θέση στην παραγωγή άνθρακα και στην πρώτη δεκάδα του εξορυγμένου ουρανίου. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αντιπροσώπευε περίπου το ήμισυ του συνόλου των εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ μέχρι τον Ιούνιο του 2021. Η Νορβηγία είναι η μόνη άλλη ευρωπαϊκή χώρα που μπαίνει στην πρώτη 15άδα στην παραγωγή φυσικού αερίου (#8) και πετρελαίου (#11).
Τα κράτη μέλη της ΕΕ αντιμετωπίζουν μια τρομακτική πρόκληση όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα αντικαταστήσουν τη ρωσική ενέργεια, η οποία δεν θα σταματήσει εντελώς, αλλά έχει και θα συνεχίσει να μειώνεται σε όγκο. Για το πετρέλαιο, το έργο δεν θα είναι τόσο δύσκολο, καθώς υπάρχει πληθώρα παραγωγών πετρελαίου στον κόσμο που μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση, ενώ το ρωσικό πετρέλαιο θα βρει το δρόμο του σε άλλες αγορές.
Το φυσικό αέριο είναι πιο προβληματικό και για διάφορους λόγους. Πρώτον, η μεταφορά αερίου είναι πιο δύσκολη και πιο ακριβή. Ο μόνος οικονομικός τρόπος για τη θαλάσσια μεταφορά φυσικού αερίου είναι η μετατροπή του σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) με την κατάψυξή του. Το σύστημα αυτό απαιτεί έναν ειδικό τερματικό σταθμό στο σημείο προέλευσης για την κατάψυξή του και έναν άλλο στον προορισμό για την επαναμετατροπή του σε χρησιμοποιήσιμο αέριο. Αυτό αυξάνει σημαντικά το κόστος, έως και 40% περισσότερο από την τιμή του αερίου αγωγού συνήθως, αλλά ακόμη περισσότερο όταν η ζήτηση είναι μεγαλύτερη. Η κατασκευή αυτών των ειδικών εγκαταστάσεων απαιτεί χρόνο και μεγάλα κεφάλαια.
Εναλλακτικά, το αέριο από αγωγούς απαιτεί επένδυση στην κατασκευή και συντήρηση ενός δικτύου από την προέλευση έως τον προορισμό. Όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση, τόσο υψηλότερο είναι το κόστος κατασκευής και συντήρησης. Παρόλα αυτά, σε σύγκριση με τους τερματικούς σταθμούς ΥΦΑ, οι αγωγοί είναι πολύ πιο αποδοτικοί και κερδοφόροι, εφόσον έχετε έναν εγγυημένο πελάτη στο τέλος του παραλήπτη.
Σε αυτό το σημείο υπεισέρχεται το πρόβλημα εμπιστοσύνης στην ΕΕ.
Η Σοβιετική Ένωση, και στη συνέχεια η Ρωσία, διέθεσε το κεφάλαιο για την κατασκευή όλων των απαραίτητων υποδομών αγωγών για τη μεταφορά φυσικού αερίου στη Δύση. Στην αρχή, η ενέργεια ανταλλάχθηκε με τεχνολογία και υλικά υψηλής ποιότητας, όπως ο γερμανικός χάλυβας, οι συμπιεστές και τα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή και τη συντήρηση των αγωγών. Ήταν ένα σενάριο win/win για τους εταίρους, αλλά και πάλι ξεκίνησε αργά και εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου – δεκαετίες.
Οι Δυτικοευρωπαίοι και οι Σοβιετικοί έχτισαν την εμπιστοσύνη αυτή στρώμα με στρώμα κάθε χρόνο, αυξάνοντας το εμπόριο μεταξύ των δύο αντιπάλων του Ψυχρού Πολέμου. Ο συγγραφέας Per Högselius περιγράφει λεπτομερώς την εξέλιξη αυτής της σχέσης στο βιβλίο του «Red Gas: Russia and the Origins of European Energy Dependence», και σημειώνει πώς και οι δύο πλευρές εργάστηκαν επιμελώς για την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους έναντι της άλλης. Καθένας από τους εταίρους καθοδηγούνταν εν μέρει από ιδεολογική υπερηφάνεια και, στην περίπτωση της Σοβιετικής Ένωσης, θυσίασε ακόμη και τις εγχώριες ανάγκες κατά καιρούς προκειμένου να εκπληρώσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου.
Αν και ο Högselius έχει μια κάπως κυνική άποψη για την αυξανόμενη ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ, μια πιο ισορροπημένη επισκόπηση αποκαλύπτει ότι η Δύση και η Ανατολή άρχισαν να αναπτύσσουν μια εταιρική σχέση βασισμένη στην εμπιστοσύνη και το αμοιβαίο όφελος – μια σχέση που ξεπέρασε τις εχθρότητες του Ψυχρού Πολέμου.
Για 50 χρόνια, η σχέση αυτή διήρκεσε και συνεχίστηκε και μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Η Ρωσία συνέχισε να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της προς τους δυτικούς εταίρους της σχεδόν χωρίς αποτυχία. Κατά ειρωνεία της τύχης, η μόνη διακοπή των παραδόσεων φυσικού αερίου που έχει σημειωθεί ποτέ πριν από τώρα έλαβε χώρα το χειμώνα του 2008-2009, όταν η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση της Ουκρανίας με την Πορτοκαλί Επανάσταση σταμάτησε τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου για σύντομο χρονικό διάστημα, διακόπτοντας τις προμήθειες προς τους Ευρωπαίους γείτονές της λόγω διαφοράς προμηθειών και πληρωμών με την Gazprom.
Η εμπορική σχέση μεταξύ της Ρωσίας και των δυτικοευρωπαίων εταίρων της άντεξε αμέτρητες πολιτικές καταιγίδες, κοινωνικές αναταραχές, αλλαγές συνόρων και είδε την ανάπτυξη ενός δικτύου φυσικού αερίου που συναγωνίζεται μόνο το εκτεταμένο σύστημα αγωγών στις ΗΠΑ. Οι αμοιβαίες επενδύσεις στα διάφορα δίκτυα αγωγών, συμπεριλαμβανομένων των Nord Stream 1 και 2, είναι μαμούθ και περιλαμβάνουν εντολείς και παράγοντες σε ολόκληρη την Ευρασία.
Τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις της ΕΕ έλαβαν οικονομικά προσιτή ενέργεια και οι ρωσικές εταιρείες ενέργειας αναπτύχθηκαν μαζί με τα φορολογικά έσοδα της κυβέρνησης. Στη συνέχεια, οι δυτικοί ηγέτες της ΕΕ και των ΗΠΑ ξεκίνησαν πόλεμο κατά της οικονομίας της Μόσχας.
Ένα ξεχωριστό άρθρο, ίσως και βιβλίο, θα μπορούσε να γραφτεί για τα ηράκλεια μέτρα που έλαβαν η ΕΕ και οι ΗΠΑ για να μειώσουν και να εξαλείψουν τις ρωσικές ενεργειακές προμήθειες στη Δυτική Ευρώπη, αλλά ο πόλεμος των γραφειοκρατών ξεκίνησε τη δεκαετία του 2000 και οδήγησε εκεί που βρισκόμαστε τώρα.
Εν ολίγοις, και όσον αφορά την ενέργεια, η ΕΕ ξεκίνησε κάνοντας μια σειρά ρυθμιστικών αλλαγών που ονομάστηκαν «ενεργειακά πακέτα» (σας θυμίζει κάτι;) με διακηρυγμένο στόχο τη βελτίωση του ανταγωνιστικού χαρακτήρα των επιχειρήσεων φυσικού αερίου στο μπλοκ. Το βασικό πρόβλημα με το μεγαλύτερο μέρος αυτής της προσέγγισης ήταν η έλλειψη σημαντικού ανταγωνισμού από άλλους παραγωγούς φυσικού αερίου, πράγμα που σημαίνει ότι οι περισσότερες από αυτές τις μεταρρυθμίσεις απευθύνονταν στο ρωσικό φυσικό αέριο και το υπέστησαν.
Οι ρωσικές εταιρείες έκαναν αρκετές προσπάθειες να παρακάμψουν την Ουκρανία ως κράτος διαμετακόμισης, δεδομένου ότι το Κίεβο συνέχισε να αποδεικνύει ότι είναι αναξιόπιστος εταίρος. Τόσο η διαφθορά, όσο και οι κακές οικονομικές επιδόσεις της χώρας ενθάρρυναν την κλοπή από το αέριο διαμετακόμισης (όπως συνέβη το 2008-2009). Η ΕΕ (με την ενθάρρυνση των ΗΠΑ) σταμάτησε ή καθυστέρησε αρκετές πρωτοβουλίες, όπως ο South Stream (μέσω της Μαύρης Θάλασσας) και οι αγωγοί Nord Stream, οι οποίοι ταλαιπωρήθηκαν από καθυστερήσεις για λόγους «περιβαλλοντικών επιπτώσεων».
Μέχρι το 2014, μετά το πραξικόπημα του Μαϊντάν στο Κίεβο, η Ρωσία χτυπήθηκε με κυρώσεις στους τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου ως απάντηση στην επανένταξη της Κριμαίας.
Πού αφήνει αυτό τον πληθυσμό της ΕΕ;
Πώς θα αντικαταστήσει η ΕΕ αυτή τη ροή πόρων σε προσιτές τιμές; Η σύντομη απάντηση είναι ότι δεν θα το κάνει. Τα πολυάριθμα πακέτα κυρώσεων με στόχο τον ενεργειακό τομέα της Ρωσίας, η απόλυτη κλοπή ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και συμμετοχών εντός του δυτικού χρηματοπιστωτικού πλαισίου και η «μυστηριώδης» καταστροφή των αγωγών Nord Stream με μια εντελώς αδιαφανή έρευνα από τη Δανία, τη Σουηδία και τη Γερμανία έχουν μειώσει, αν όχι εξαλείψει, την εμπιστοσύνη – τόσο την υπάρχουσα όσο και τη δυνητική.
Οι περισσότερες αναφορές επικεντρώνονται αποκλειστικά στις οικονομικές συνέπειες, όπως η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας στην ΕΕ και η πληθωριστική πίεση που άσκησε στην προώθηση των αγαθών στις αγορές, η οποία επιδείνωσε τις προκλήσεις των καταναλωτών. Εν τω μεταξύ, οι άνθρωποι σε ολόκληρη την ΕΕ ενθαρρύνονταν να «το καταπιούν» και να στηρίξουν την Ουκρανία χαμηλώνοντας τη θέρμανση στη μέση του χειμώνα. Τα γερμανικά εργοστάσια χρεοκοπούσαν, οι βρετανικές παμπ κινδύνευαν να κλείσουν, οι οικογένειες πάλευαν να θερμάνουν τα σπίτια τους και οι ηγέτες των ΗΠΑ και της ΕΕ κατηγορούσαν τη Ρωσία.
Τα ανώτατα όρια τιμών που επιβλήθηκαν στο πετρέλαιο και τα πετρελαιοειδή απέτυχαν να καταστρέψουν τη ρωσική οικονομία και έβλαψαν τους πολίτες της ΕΕ μέσω των υψηλότερων τιμών, αλλά μεγαλύτερη ζημιά προκλήθηκε στη φήμη του μπλοκ ως αξιόπιστου εμπορικού εταίρου.
Τα φρύδια σηκώθηκαν στις χώρες του ΟΠΕΚ+ και στις πλούσιες σε ορυκτά χώρες του παγκόσμιου Νότου ως απάντηση στα μέτρα των ΗΠΑ, της ΕΕ και της G7 κατά της Ρωσίας. Η μεγαλύτερη επίπτωση από τα αντιρωσικά μέτρα της Δύσης είναι ότι άλλοι εμπορικοί εταίροι έχουν γίνει επιφυλακτικοί απέναντι στην «τάξη που βασίζεται σε κανόνες», η οποία μπορεί να αλλάξει γρήγορα και απρόβλεπτα. Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης, αν δεν έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή, αναπτύχθηκαν γρήγορα από τις πλούσιες σε πόρους χώρες σε περίπτωση που βρεθούν στο στόχαστρο της Δύσης την επόμενη φορά.
Από πού θα προμηθεύεται η ΕΕ το φυσικό της αέριο στο μέλλον;
Οι ΗΠΑ δεν θα είναι σε θέση να στείλουν αρκετό LNG (σημ. μεταφραστή: LNG= υγροποιημένο αέριο) για να καλύψουν την απώλεια των ρωσικών ροών φυσικού αερίου – ούτε κατά διάνοια – και το φυσικό αέριο που θα προμηθεύσουν οι ΗΠΑ θα έχει τριπλάσιο ή και μεγαλύτερο κόστος. Σύμφωνα με την εταιρεία ενεργειακών συμβούλων Timera Energy σε μια χειμερινή προοπτική τιμών, «το ΥΦΑ από μόνο του δεν μπορεί να καλύψει αυτόν τον όγκο, λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη νέας παγκόσμιας δυναμικότητας υγροποίησης βραχυπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, την περιορισμένη περαιτέρω ελαστικότητα της ζήτησης στην Ασία και τους περιορισμούς της ευρωπαϊκής δυναμικότητας επαναεριοποίησης. Ως εκ τούτου, η ευρωπαϊκή ζήτηση θα πρέπει να μειωθεί».
Άλλες χώρες δεν πρόκειται να παραταχθούν για να κατασκευάσουν αγωγούς δισεκατομμυρίων δολαρίων για να προμηθεύσουν την ΕΕ γνωρίζοντας ότι μπορεί να τους επιβληθούν κυρώσεις κάποια στιγμή στο μέλλον ή ότι οι ΗΠΑ μπορεί απλώς να καταστρέψουν τον αγωγό εντελώς. Γνωρίζουν πολύ καλά τι συμβαίνει αν έρθεις σε ρήξη με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ – δείτε το Ιράκ, τη Λιβύη και τη Συρία για παραδείγματα.
Οι συνθήκες αυτές ωθούν την ΕΕ να επιστρέψει στον άνθρακα για να καλύψει το κενό, γεγονός που κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση όσον αφορά την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της για καθαρή ενέργεια. Η Γερμανία, η Πολωνία και η Ουκρανία (η οποία πωλεί πλεονάζοντα άνθρακα στην ΕΕ) έχουν αυξήσει την παραγωγή του «βρώμικου καυσίμου» για να το αντισταθμίσουν. Οι πρωτοβουλίες της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ήταν αξιοθαύμαστες, αλλά εξακολουθούν να μην είναι ανταγωνιστικές ως προς την τιμή, παρά τις τεράστιες επιδοτήσεις από ορισμένες χώρες, και επίσης δεν παράγουν αρκετή σταθερή ενέργεια.
Η ΕΕ θα επιβιώσει από αυτή την κρίση και θα βρει τελικά λύσεις, αλλά με υψηλό κόστος. Το κρίμα είναι ότι είχε έναν αξιόπιστο, αξιόπιστο εμπορικό εταίρο που παρείχε τη φθηνότερη και προς το παρόν καθαρότερη λύση για την κάλυψη των ενεργειακών της αναγκών. Αλλά οι δυτικοί ηγέτες επέλεξαν να λάβουν ακραία μέτρα κατά της Ρωσίας και έχουν πλέον περάσει το σημείο χωρίς επιστροφή.
Η Μόσχα, από την πλευρά της, προχωράει. Κατά την πρόσφατη συνάντησή του με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε ότι έχουν διευθετηθεί σχεδόν όλες οι παράμετροι της συμφωνίας για τον νέο αγωγό φυσικού αερίου Power of Siberia 2. Σύμφωνα με τον Ρώσο αναπληρωτή πρωθυπουργό Αλεξάντρ Νόβακ, η συμφωνία αναμένεται να κλείσει μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους και ο νέος αγωγός θα προσθέσει επιπλέον 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στις υπάρχουσες εξαγωγές που «θα αντικαταστήσουν πλήρως το ενεργειακό δίκτυο Nord Stream».
Η εμπιστοσύνη είναι σημαντική. Είναι το θεμέλιο της κοινωνίας των πολιτών και της συνεργασίας. Οι συμμετέχοντες στην άσκηση της συνεργασίας λαμβάνουν αποφάσεις με βάση τις προηγούμενες αποφάσεις των εταίρων τους, όπως γνωρίζει όποιος είναι εξοικειωμένος με τη βασική θεωρία παιγνίων.
Είναι ακόμη πιο ζωτικής σημασίας στην ενέργεια λόγω της μακροπρόθεσμης απόδοσης της επένδυσης που απαιτείται. Οι εταιρείες πρέπει να γνωρίζουν ότι έχουν εγγυημένες πωλήσεις και εμπιστοσύνη προτού επενδύσουν δεκάδες δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη ενεργειακών πηγών και κατάλληλων υποδομών. Ως εκ τούτου, τα συμβόλαια συνάπτονται σε όρους δεκαετιών και όχι ετών για τα νέα έργα.
Προκειμένου να επιτύχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα στη συνεργασία, η ΕΕ θα πρέπει να λάβει λιγότερο βέλτιστες αποφάσεις στις ενεργειακές σχέσεις βραχυπρόθεσμα στο μέλλον, εάν ελπίζει να εξασφαλίσει νέες εταιρικές σχέσεις. Δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες του μπλοκ θα επωμιστούν το βάρος του κόστους έως ότου αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη και η αξιοπιστία.
Οι άμεσες λύσεις δεν θα είναι φτηνές και οι οικονομικά προσιτές λύσεις δεν θα έρθουν στο ορατό μέλλον. Το μπλοκ έχει τελικά ξεφορτωθεί τον καλύτερο ενεργειακό εταίρο που είχε ποτέ.
Έτσι, ενώ πολλοί Ευρωπαίοι παγώνουν και ξοδεύουν περισσότερους από τους σκληρά κερδισμένους μισθούς τους σε λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, μπορούν να κοιτάξουν τους Αμερικανούς με τη σχετικά φθηνή θέρμανση και ηλεκτρική ενέργεια και τους δικούς τους ηγέτες με τις νέες θερμαινόμενες πισίνες και να τους ευχαριστήσουν που «στάθηκαν στο πλευρό της Ουκρανίας».
Μετάφραση από το πρωτότυπο: Καταχανάς (Γ. Μεταξάς)
RT OP-ED
Φωτογραφία από Gerd Altmann από το Pixabay
